(فصل دوم)

پژوهشگر با تأکید بر این نکته که افراد جامعه و قشرهای مختلف و صنفها که "عده و عده" بسیج را فراهم می‌آورند و با شرکت خود و نیز کمکهای مادی و معنویشان بسیج را هویت عینی می‌بخشند‌، محتاج انگیزه و شور و اشتیاق لازم‌اند‌. این انگیزه نیز ناشی از شناخت نقش ایشان در بسیج وپایگاه اجتماعی کسب شدة ‌ناشی از آن است‌. بنابراین لازمة حضور افراد و گروههای انسانی داوطلب عضویت در بسیج و همچنین تداوم حضور اعضا مستلزم شناخت همه جانبه از این پدیده اجتماعی است‌.

 پژوهشگر در این بررسی‌، موضوع بسیج‌، کارکردهای مختلف آن و نیز اهداف اصول بسیج را از دیدگاه مقام معظم رهبری مورد توجه قرارداده است‌، از حوزه‌های مختلف جامعه‌شناسی سیاسی‌‌، جامعه شناسی انقلاب و نیروهای نظامی برای ترسیم تئوریک مجموعه کارکردهای بسیج استفاده می‌کند‌. همچنین نتایج این پژوهش می‌تواند کمک مؤثری به شناخت جامعه از بسیج بکند زیرا مسؤلان با درک واحد و مشابه از این موضوع‌، می‌توانند راه تحقق ارتش بیست میلیونی را هموار کنند‌؛ زیرا بسیج با داشتن کارکردهای متناسب با نیازهای جامعه‌، انقلاب و جوانان است که می‌تواند به نقش‌آفرینی و پویایی خود در حفظ و حراست از انقلاب اسلامی‌، دستاوردهای آن و گسترش آنها ادامه دهد و نقش منحصر بفردی همانند دوران نورانی دفاع مقدس داشته باشد‌.

پژوهشگر در این پژوهش از روش تحلیل محتوا استفاده کرده است جامعه‌آماری محقق ـ با توجه به موضوع اصلی این تحقیق که بررسی و تحلیل بسیج از دیدگاه مقام معظم رهبری است ـ مجموعه سخنرانیها‌، پیامها و نامه‌های ایشان از زمان ولایت امری‌، پانزدهم خردادماه سال شصت و هشت تا بیستم مردادماه 1379 در کتابهای حدیث ولایت‌، زمزم ولایت‌، سپاه از دیدگاه مقام معظم رهبری‌، راهبردهای ولایت‌، نور ولایت‌، رسالت دانشجوی مسلمان در شرایط فعلی انقلاب ،‌بحران 20 ، ‌دوازدهمین مجمع سراسری فرماندهان سپاه و روزنامه‌های جمهوری اسلامی ،‌کیهان و اطلاعات را در بر می‌گیرد‌.

پژوهشگر بر این نکته نیز تاکید می کند که به دو دلیل از نمونه‌گیری اجتناب کرده است‌:

1ـ در برخی از اسناد ممکن است مطالب مربوط به موضوع تحقیق بسیار اندک باشد‌، یا در برخی از کتابها به موضوع هیچ اشاره‌‌ای نشده باشد و در برخی از اسناد مورد نظر نیز مقوله‌های مورد پژوهش فراوان باشد‌، در نتیجه در صورت نمونه‌گیری توزیع موضوع تحقیق به تناسب در نمونه وجود نخواهد داشت‌.

2ـ مطالب کتابها و اسناد مورد نظر درباره موضوعات‌، مختلفی است لذا ممکن است اسنادی که در نمونه مورد بررسی باقی می‌ماند‌، حاوی ابعاد مختلف موضوع پژوهش نباشد‌.

پژوهشگر در این پژوهش دستیابی به هدفهای ذیل را در نظر داشته ‌است‌:

 1ـ اهمیت بسیج

2ـ اهداف بسیج

3ـ اصول حاکم بر بسیج

4 ـ بسیج همه جانبه

5 ـ فرهنگ و تفکر بسیج

6ـ‌کارکردهای بسیج

7ـ نقش سازمانها و مسئولان نظام در قبال بسیج

8ـ آفات بسیج

 همچنین برای دستیابی به هدفهای بالا پژوهشگر‌، تحقیق خود را براساس این فرضیات قرار می‌دهد‌:

1ـ هدف فرهنگی و تربیتی از مهمترین هدفهای بسیج است‌؛

2ـ حفاظت از نظام جمهوری اسلام مهمترین هدفهای دفاعی بسیج است‌؛

3ـ مبارزه فکری و اعتقادی مهمترین شاخص هدف فرهنگی و تربیتی بسیج است‌؛

4ـ مردمی کردن امنیت برترین شاخص هدف امنیتی بسیج است‌؛

5ـ مردمی بودن از اصلی ترین اصول حاکم بر بسیج به شمار می‌آید‌.